Öğretmenlik Mesleğinde İş Doyumu, Stres ve Tükenmişlik Durumları Arasındaki İlişki

Özet

Ülkemizde, öğretmen tükenmişliği konusunda yeterince farkındalık oluşturulmamış ve bu önemli meseleyle başa çıkabilmek için gerekli adımlar atılmamıştır. Öğretmenlerin duygusal kaynaklarının tükenmesi, sadece bireysel bir sorun değil, aynı zamanda eğitim sistemimizin verimliliği açısından da kritik bir faktördür. Ne yazık ki, bu soruna yönelik etkili önlemler alınmamış ve öğretmenlerin mesleki tatmini ile ilgili destek mekanizmaları yeterince sağlanmamıştır. Bu eksiklik, eğitim kalitesini olumsuz etkileyebilir ve uzun vadede öğrenci başarısını da etkileyebilir. Öğretmen tükenmişliği ile başa çıkabilmek için acil bir şekilde politika ve uygulama düzeyinde çözümler üretilmeli, öğretmenlerin duygusal ve profesyonel ihtiyaçlarına daha fazla odaklanılmalıdır. Tükenmişlik ve stres arasındaki ilişki, birçok çalışmanın odak noktası olmuştur. Stres, uzun veya kısa vadeli, olumlu veya olumsuz etkilere sahip bir gerilim durumunu ifade ederken, tükenmişlik ise uzun bir süre boyunca devam eden ve tamamen olumsuz etkilere sahip olan bir durumu tanımlar. Tükenmişlik, özellikle insanlarla yoğun bir şekilde ilgilenmekten kaynaklanan kronik duygusal gerginliğin bir tepkisi ve ele alınamayan stresin sonucudur. Öğretmenlerin kişilik özellikleri ve öğrencilerle kurdukları zayıf ilişkilerin, öğrenci suçları ve disiplin sorunlarıyla ilişkili olaylarda stres faktörü oluşturduğu, ücret yetersizliği, adaletsizlik ve düşük statünün ise yoğun stresin ana kaynakları olduğu belirtilmektedir. Öğretmenlik mesleği ve stres arasındaki ilişki üzerine yapılan araştırmalarda ortaya çıkan bulgular, stresin tükenmişlik düzeyini etkileyerek bu olgular arasında anlamlı bir ilişkinin bulunduğunu göstermektedir. Ancak, bu duruma yönelik yapılan çalışmalara rağmen, ülkemizde bu konuda yeterli önlemlerin alınmamış olması, öğretmenlerin mesleki yaşamlarını olumsuz etkileyebilir ve eğitim sistemimizin sağlıklı işleyişini zorlayabilir. Öğretmenlik mesleği tabiatı gereği tükenmişlik sendromunun görülme ihtimalinin yüksek olduğu bir meslektir. Öğretmenlikte mesleki doyumun yeterli düzeyde olması, okullarda verilen eğitim-öğretim kalitesini artırmaktadır. Öğretmenlerin tükenmişlik yaşamaları ise, mesleki verimlerini, ailelerini, öğrencilerini, velilerini ve dolayısıyla da tüm toplumu ilgilendirip etkilemektedir. Öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin belirlenmesi ve bu kapsamda tedbirlerin alınması Türk eğitim sisteminin gelişmesi açısından oldukça önemlidir.

Anahtar Kelimeler: Öğretmenlik, İş Doyumu, Stres, Tükenmişlik.